Erdogan'dan NATO'ya Rusya ve Ukrayna mesaji: Artik net bir karar alma vakti geldi
Afrika dönüsü uçakta konusan Erdogan, Rusya'dan da Ukrayna'dan da vazgeçmek istemediklerini söyledi. 'Savas' konulu yapilacak NATO Liderler Zirvesi'nden de krize dair net bir tavir alinmasi gerektigini dile getirdi.
Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan, Afrika ziyareti dönüsününde uçakta, aralarinda Kanal 7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet'in de oldugu gaztecilerin sorularini yanitladi.
Rusya ve Ukrayna arasindaki krize dair konusan Erdogan, NATO Liderler Zirvesi'nin önemine vurgu yaparak, 'Rusya artik sinirda ciddi denilebilecek sayida asker yiginagi yapmis vaziyette. Tabii bu tablo karsisinda neticenin ne olabilecegini kestirmek için herhalde kâhin olmaya gerek yok' dedi.
Rusya'nin Kirim ilhakini reddettiklerini belirten Erdogan, Donetsk ve Luhansk'in bagimsizliklarini tanimadiklarini söyledi.
Iki ülke arasinda arabuluculuk yapmaya hazir olduklarini yineleyen Cumhurbaskani, iyi iliskiler kurduklarini Rusya'dan da Ukrayna'dan da vazgeçmek istemediklerini dile getidi.
Alman mevkidasi Steinmeier ile 3 yil sonra ilk kez yüz yüze bir araya geldiklerini ve Kiev-Moskova krizini görüstüklerini belirten Erdogan, Steinmeier ile Israil ve BAE'yle baslatilan normallesme adimlarini da masaya yatirdiklarini kaydetti.
Ermenistan ile iliskileri yumusatma adimlarinin devam ettigini aktaran Erdogan, iki ülkenin özel temsilcilerinin 24 Subat'ta Viyana'da ikinci kez bir araya gelecegini söyledi.
SORU: NATO Zirvesi nedeniyle gezinizin üçüncü ayagini ertelediniz. Bu NATO Zirvesi'nden beklentileriniz nelerdir?
'Su anda tabii Rusya ile liderler çerçevesinde henüz ciddi bir görüsme performansi sergileyen çikmadi. Iste biliyorsunuz Macron Moskova'ya geldi, tablo ortada. Arkasindan Scholz geldi, o tablo da ortada. Biden ile ilgili 'görüstü, görüsüyor' vesaire dediler, herhangi bir sey çikmadi. Olayi devlet veya kurumsal bazda ele alacak olursak, burada da su anda ortada sadece NATO kaliyor. NATO bu video konferans zirvesiyle beraber artik tavrini belirlemelidir, ne yapacaksa yapmalidir. Malum, su ana kadar Ukrayna'ya ciddi manada bir asker gönderme gibi durumla karsi karsiya henüz kalmadik. Herkes sadece laf yapiyor, is yapan yok. Böyle bir durum söz konusu. Dolayisiyla Rusya artik sinirda ciddi denilebilecek sayida asker yiginagi yapmis vaziyette. Tabii bu tablo karsisinda neticenin ne olabilecegini kestirmek için herhalde kâhin olmaya gerek yok. Bu bakimdan yapacagimiz bu video konferansta NATO müttefiki üye ülkelerin liderleri bakalim neler söyleyecek. Biz de tabii söyleyecegimizi onlarin da söyleyeceklerine göre belirleyecek, tavrimizi ortaya koyacagiz.'
'RUSYA'NIN TAVRINI REDDEDIYORUZ'
SORU: Rusya Devlet Baskani Vladimir Putin 'Ülkelere Sovyetlerden ayrilma hakkini vermek, temeline dösenen bir mayindi' ifadelerini kullanmisti. Türk Devletleri Teskilatinin kuruldugu bir dönemde Sayin Putin'in bu açiklamalari Türk devletlerini hedef gösteriyor diyebilir miyiz?
'Ben burada Türk devletlerinin kastedildigine dair bir ifade görmüyorum. Tabii, Türk Cumhuriyetleri de SSCB'yi olusturan Cumhuriyetler arasindaydi. Bu tarihi bir gerçek. SSCB dagildiginda diger Cumhuriyetler gibi onlar da bagimsizliklarini ilan ettiler. Buradan 15 bagimsiz devlet dogdu. Bu da tarihi bir gerçek ve hukuken de teyit edilmis bir durum. Rusya keza bir Sovyet Cumhuriyeti olarak degil, Rusya Federasyonu olarak yoluna devam etti. Dolayisiyla, burada Türk Cumhuriyetlerinin veya diger ülkelerin kastedildigini düsünmek istemiyoruz. Teskilatimiz, Türk Devletleri arasinda basta ekonomik, ticari, kültürel ve beserî konularda is birligini ve dayanismayi artirmayi hedefliyor. Bu hiçbir ülkeye veya teskilata karsi bir çaba degil. Bunu Sayin Putin de biliyor. Sayin Putin bu ifadeleri Ukrayna'nin dogusunda ayrilikçilarin sözde yönetimlerini taniyan kararini açikladigi konusmasinda söylemisti. Tabii bizim Türkiye olarak Kirim'daki tavrimiz ne olduysa, buralarda da tavrimiz ayni oldu. Nitekim yaptigimiz açiklamayla da Ukrayna'nin toprak bütünlügü noktasinda tavrimizi ortaya koyduk ve Rusya'nin bu takindigi tavri reddettigimizi bildirdik.'
'OLASI ÇATISMADA TÜRKIYE ZARARA UGRAR MI?' SORUSU
SORU: Ukrayna Devlet Baskani Zelenski ile bir görüsmeniz olmustu zaten Ukrayna'da. Zelenski de Türkiye'nin arabuluculuguna hevesliydi, açikça söylemisti 'Türkiye'yi arabulucu olarak istiyoruz' diye. Sizin bunun yaninda Putin ile de güçlü bir temasiniz var, ikili iliskiniz çok güçlü. Bu süreçte Putin ile iliskilerde bir aksama olur mu? Bir de kamuoyunun merak ettigi bir durum var, o da Rusya ve Ukrayna arasindaki olayda kisa ve orta vadede Türkiye herhangi bir zarara ugrar mi?
'Bu söylediginiz kesinlikle hesap isi. Elbette bu görüsmeler yapilmali. Bunlarin getirisi götürüsü nedir, ne degildir bakilmali. Bunlarin kararini böyle heyecanla vermek yanlis olur. Biz burada çok hassas davranmaliyiz, çok dikkatli adim atmaliyiz. Çünkü önüne gelen garip garip seyler söylüyor. Bakiyorsun, kimisi dogal gazin bedelini çok ciddi rakamlara çikariyor, kimisi dogal gaz vanalarini kapamaktan bahsediyor. Biz burada devlet yönetiyoruz, hassasiyetimizi korumamiz gerekiyor. Bu hassasiyet içerisinde de adimlarimizi atmamiz gerekiyor. Tabii bütün ilgili arkadaslarimizla istisarelerimizi en genis anlamda yapacagiz ve bu istisarelerden sonra da neler yapmamiz gerekir, ne gibi adimlari atmamiz gerekirse onu yapariz. Hepsinden öte de bu isin zamanlamasi çok önemli. Biz de bu zamanlamaya dikkat ederek adimlarimizi atacagiz. Sayin Putin ile görüsme için arkadaslar su anda irtibatlari kuruyorlar. Kendisiyle de telefon diplomasisini bu arada sürdürecegiz. Temenni ederim ki insallah hayirli neticeler aliriz.'
AMBARGO SORUSU: 'BIZIM DERDIMIZ IKI ÜLKEDEN DE VAZGEÇMEMEK'
SORU: Türkiye'nin Rusya'ya yönelik askeri, ekonomik veya siyasi bir yaptirimi olabilir mi? Hem Ukrayna ile iyi iliskilerimiz var hem de Rusya ile birçok alanda birlikte hareket ettigimiz noktalar var, ayristigimiz noktalar da var. Bu iki ülke arasindaki net tavrimiz kimden yana olacak veya nasil bir süreç düsünüyorsunuz?
'Ikisinden de vazgeçmemiz mümkün degil. Rusya ile gerek siyasi gerek askeri gerek ekonomik iliskilerimiz var. Ukrayna ile de ayni sekilde siyasi, askeri, ekonomik iliskilerimiz var. 'Ukrayna’dan vazgeç' deseniz vazgeçemeyiz, çünkü ülkemizin buradaki çikarlari çok ileri derecede. 'Rusya’dan vazgeç' deseniz ondan da vazgeçemeyiz, çünkü onunla da su anda gerçekten ileri derecede birlikteliklerimiz var. Bizim derdimiz öyle bir adim atalim ki hiçbirinden vazgeçmeden bu isi insallah çözelim. Bunun için de ekibimizle, heyetimizle görüsmelerimizi yapacagiz. Onun için NATO Liderler Zirvesi'ni çok önemsiyorum. Burada bütün liderlerin ne düsündüklerini görecegiz. Ondan sonra da biz kendi içimizde arkadaslarimizla çalismamizi yapacagiz.'
'PUTIN'LE NATO ZIRVESI'NDEN SONRA GÖRÜSÜLECEK'
SORU: Gelismelerden sonra Putin ile görüsmeyi NATO Zirvesi'nden önce mi yapmayi planliyorsunuz?
'NATO Liderler Zirvesi bizim için bu noktada isabetli olur. O görüsmeyi de ondan sonra yapmak çok daha hayirli olur.'
'ALMAN MEVKIDASIM ISRAIL ILE NORMALLESEMDEN MEMNUN'
SORU: Almanya Cumhurbaskani ile bir görüsmeniz oldu. Ikili iliskiler, Ukrayna-Rusya gerilimi dediniz. Biraz daha bilgi verebilir misiniz bu görüsmeyle ilgili? Neler konusuldu
'Almanya-Türkiye ikili iliskileri noktasinda Sayin Steinmeier ile birkaç ay önce bir telefon görüsmemiz olmustu ama dogrusu uzun zamandir -yani 3 yildir diyebilirim- yüz yüze görüsme yapamamistik. Bu telefon görüsmesinden sonra bu ziyaret bir vesile oldu. Burada yaptigimiz görüsmede Türkiye-Almanya münasebetlerinde savunma sanayinden ekonomik iliskilerimize varincaya kadar birçok konuyu ele aldik. Mülteciler meselesini de yine Sayin Steinmeier ile görüsme firsatimiz oldu. Malum, mülteciler konusunda Almanya Avrupa'da basi çeken ülkelerden bir tanesi. Bunun yaninda tabii agirlikli olarak Rusya-Ukrayna konusu gündemimize geldi. Bundan sonraki süreçte de daha sik bir araya gelme konusunda birbirimize bir sözümüz oldu. Insallah Almanya-Türkiye iliskilerinde çok daha farkli bir sürecin içerisine gireriz.
Tabii Sayin Steinmeier ile görüsmede özellikle Israil Cumhurbaskani Sayin Herzog'un Türkiye ziyaretini de konustuk. Sayin Herzog'un Türkiye ziyaretiyle Türkiye-Israil arasinda yeni bir dönem baslayacak. Sayin Steinmeier de bundan memnuniyet duydugunu ve bunun isabetli bir adim oldugunu ifade etti. Körfez'deki gelismeleri ve özellikle Birlesik Arap Emirlikleri'ne yaptigimiz ziyareti de kendisiyle paylastik. Bunun da Körfez'e yeni bir heyecan getirebilecegini konustuk.'
ERMENISTAN'LA IKINCI GÖRÜSME 24 SUBAT'TA VIYANA'DA
SORU: Ukrayna hepimizin Afrika ziyaretiniz boyunca yakindan takip ettigi bir baslik oldu ama onun disinda bölgede önemli baska gelismeler de var merak ettigimiz. Özellikle Ermenistan ile son dönemde yeniden baslayan görüsmeler süreci. Bu konuda görüsmelerden beklentileriniz nelerdir? Bunu ögrenmek isteriz. Bir de en önemlisi aslinda Azerbaycan bu denklemin neresinde durmakta?
'Sayin Steinmeier ile yaptigimiz görüsmede de bu konu gündemimize geldi. Biliyorsunuz, ben zaten Ermenistan'in atacagi olumlu adimlara ayni sekilde karsilik verecegimizi söylemistim. Baris, istikrar ve refaha ihtiyaci var bu bölgenin. Bu anlayisla ülkemiz ile Ermenistan arasinda da bir normallesme süreci baslatmak için samimi bir çaba içine girdik. Azerbaycan Cumhurbaskani Ilham kardesim de bunu faydali buluyor. Ermenistan'in da bizimle normallesme yönünde sergiledigi iradeden memnunuz. Bu süreci yürütmek için karsilikli olarak Özel Temsilciler atadik ve 14 Ocak'ta Moskova'da ilk görüsmeyi yaptilar. 24 Subat'ta da bu defa Viyana'da bir araya gelecekler. Ermenistan'in sinirlarin açilmasi ve diplomatik iliskilerin kurulmasi gibi bazi somut beklentilerinin oldugunu da biliyoruz. Ermenistan eger su anda Özel Temsilcilerle baslayan süreci devam ettirmekte kararli olursa bizim için kapilarin kapali kalmasi diye bir sey söz konusu olmaz. Beserî münasebetlerin güçlenmesi için aramizdaki dogrudan uçuslarin yeniden baslamasi kararini da aldik. Tarifesiz uçuslar Istanbul-Erivan arasinda bu ay basinda açildi. Ermenistan'dan da olumlu yaklasimin devamini bekliyoruz. 6'li Platform olusturmak suretiyle de Türkiye-Ermenistan arasindaki bu sikintilari asalim demistik. Biz bu platformu açmaktan yanayiz. Tabii tüm bunlar bir boslukta olmuyor. Bu manada Azerbaycan-Ermenistan iliskileri ile Türkiye-Ermenistan normallesme süreci birbirini destekleyerek ilerleyebilir. Keza, bölgesel is birligi fikrimiz de bu ikili süreçleri destekleyecek ve bu ikili süreçlerden beslenecek. Herkesin bu tarihi firsati iyi kullanmak için yapici davranmasi lazim. Biz tüm bu süreçleri, bugüne kadar oldugu gibi bundan sonra da Azerbaycan ile yakin esgüdüm içinde yürütmeye devam edecegiz.'
