TÜIK'in aralik ayi enflasyonunu açikladi

Aralik ayi enflasyonunu açikladi, memur ve emekliye ne kadar zam gelecegini söyledi. Dünya gazetesi yazari Alaattin Aktas'tan aralik 2021 enflasyonu ile ilgili bomba bir iddiada bulundu, memur ve emekliye kötü haberi verdi Özellikle memur ve memur emeklisi ile Bag-Kur ve SGK emeklilerin gözü kulagi ocak ayinda açiklanacak olan aralik ayi enflasyon orani ile 2021 yili enflasyon rakamlarinda. Yapilacak olan zamlari bu oranlar belirleyecek. Dünya gazetesinden Alaattin Aktas, bugün bir yazi yazarak TÜFE'nin aralik ayinda yüzde 15 artacagini belirtti, memur ve memur emeklisinin ocak ayinda ne kadar zam alacagini açikladi. Aktas'in enflasyon oraninda zam bekleyen emeklilere ve memurlara ise bir kötü haberi var. Dünya gazetesinden Alaattin Aktas'in  TÜFE aralikta kurdaki düsüse ragmen %15 dolayinda artacak baslikli yazisi Aralik ayi TÜFE artisinin çift haneye gittigini ilk olarak iki hafta önce, 13 Aralik’ta yazdik. Zaten o tarihe kadar yapilan baslica zamlarla aralik ayi artisinin yüzde 6.5 kadari kesinlesmisti.Aradan bir hafta geçti, Türk parasindaki inanilmaz deger kaybinin etkisiyle hemen hemen tüm ürünlere çok yüksek oranli zamlar geldi ve biz de 20 Aralik’taki yazimizda aralik enflasyonuna iliskin tahminimizi biraz daha somutlastirdik. O güne kadar yapilan zamlarla aralik ayi TÜFE artisi en az yüzde 13 olacak gibi görünüyordu, yüzde 15’in bile asilmasi olasiligi vardi. Ve geldik geçen haftaya... Bir hafta daha geçti ama ne hafta! Çok sira disi gelismeler yasandi. Geçen pazartesi aksami Kur Korumali Mevduat ya da Dövize Endeksli Mevduat hesaplarinin devreye sokulacaginin açiklanmasi ve Merkez Bankasi’nin yine arka kapidan gizli gizli döviz satisina girismesiyle döviz kurunda çok hizli bir gerileme ortaya çikti. Dövizdeki bu gerilemenin etkisiyle önceki hafta hizla yükselen fiyatlarin bu kez tam tersi bir egilim gösterip ayni hizda gerileyecegi beklentisi dogdu. Ne var ki bu hiç gerçekçi bir beklenti degildi. Kurdaki inis ya da çikislar, fiyati dövizin düzeyine ve Italya’daki piyasaya göre belirlenen akaryakit fiyatlarina aninda etki edebilirdi, o kadar. Özellikle diger sanayi ürünlerinde üretim maliyetine giren yüksek kur, yani maliyeti zehirleyen kur, o ürünün satis fiyatindan kolay kolay çikmazdi. Ayni durum ithal ürünler için de geçerliydi kuskusuz. Bu bilinen bir gerçekti ve baskalari gibi biz de daha önce birkaç kez vurgulamistik zaten. Ancak bu kez kurdaki inis akaryakit fiyatlarina da yansimadi. Aslinda yansidi da, bu gerileme pompaya uzanmadi. Devlet, “Bana vergi lazim” diyerek düsüse ÖTV olarak el koydu. Oysa biliniyor ki akaryakit fiyatlari her tür mal ve hizmetin en temel girdisi niteliginde. Akaryakit fiyatlari (LPG’deki sinirli indirim hariç) tepe noktada sabit kalinca bundan kaynaklanabilecek indirimler de tabii ki gerçeklesmedi. Kaldi ki akaryakit fiyatlari indirilse bile tüm fiyatlari buna adapte etmek hiç de kolay degildi. Hükümete “Akaryakit fiyatlarini niye düsürmüyorsun” diye sormayanlar, soramayanlar marketlerdeki fiyatlarla ugrasmaya basladi. Hele hele o fahis fiyat denetimleri yok mu! Takim elbiseli, ciddi görünümlü adamlar makarna paketlerini, peynir fiyatlarini inceledi. Çok yaygin bir denetim yapiliyor havasi verilmek isteniyordu ama nedense o gün aksam televizyonlara hep ayni “denetim ekibi”nin görüntüleri yansidi. Hiçbir sey olacagi yoktu tabii de, sonuçta trajikomik bir durum yasadik yine. Kur düsüsü fiyatlari kimildatmadi bile... Hafta boyunca bir yandan piyasadaki gelismelere, neyin niye olduguna kafa yormaya devam ederken, bir yandan da bu gelismelerin fiyatlar üstünde bir etkide bulunup bulunmayacagina, bir etki olursa bunun ne boyutta gerçeklesecegine baktik. Aralik ayi TÜFE artisi için iki hafta önce en az yüzde 10’a isaret etmis, geçen hafta ise yüzde 15’e dogru gidildigini vurgulamistik. Acaba kurdaki gerilemenin etkisiyle bu oranlar hizla tersine dönmüs müydü? Hayir, böyle bir durum kesinlikle söz konusu degildi. Geçen hafta dile getirdigimiz yüzde 15 dolayindaki aylik artisa dogru gidiste bir degisiklik yok. Hatta yüzde 15’in asilmasi bile sasirtici olmayacak. Bu oranlar tabii ki bir tahmin. Ancak klasik bir sekilde yaklasip “Aralik aylari söyle olur, ona dayanarak bu yil da bu oran gerçeklesebilir” gibi suya yazi yazmaya benzeyen bir tahmin degil bizimki. Bir takim ürünlerin TÜFE’deki agirligindan ve bu ürünlere gelen zamlardan yola çikarak bu orani ortaya koyuyoruz. Dayanak noktalarimiz ne? O hesaplamalarimizi yeniden hatirlatalim. Akaryakitta LPG disinda fiyat indirimi olmadi. Dolayisiyla akaryakit zamlarindan aralik endeksine gelecek etki belli ve 1 puana yakin. Bu hafta içinde indirim olursa, bu oran asagi yönlü degisir elbette. TÜFE’de yüzde 7 agirliga sahip otomobilde veri derleme sorununun ortadan kalktigini ve TÜIK’in satis adediyle ilgili bilgiyi Gelir Idaresi Baskanligi’ndan almaya basladigini çok önce yazmistik. Aralik ayinda otomobil fiyatlarina dövizdeki düsüs öncesinde çok yüklü zamlar geldi. Ancak kur düsüsünden sonraki indirimler çok sinirli kaldi. Otomobil fiyatlarinin aralik ayinda ortalama yüzde 50 dolayinda arttigi gözleniyor. Buradan da TÜFE’ye 3 puan dolayinda bir etki gelecek. Bu arada otomobil fiyatlarinda bu hafta çok olaganüstü indirimler olsa bile bu durum aralik ayi endeksini artik etkilemeyecek. TÜIK otomobil fiyatlarini ilgili ayin endeksine her ayin 10 ve 20’sini kapsayan haftalardaki fiyatlar üstünden dahil ediyor. Bu ayin 10’unu kapsayan hafta 6-13 Aralik, 20’sini kapsayan hafta ise 20-27 Aralik haftasi. Dolayisiyla otomobil fiyatlari yarindan itibaren yari yariya düsse bile bu durum aralik endeksini etkilemeyecek. Gidada geri dönüs yok! Gida ve alkolsüz içeceklerin TÜFE’deki agirligi yaklasik yüzde 26, tam orani verirsek yüzde 25.94. Bu grupta yer alan kalemlere aralikta geçen haftadan önce inanilmaz zamlar geldi. Akaryakit zamlari ve kur artisi fiyatlari çok büyük bir hizla yukari çekti. Ayrica süt ve süt ürünlerinin fiyatlarinda rekor zamlar gözlendi. Geçen hafta kur hizla gerileyince sanildi ki gida maddelerinin fiyati da ayni hizda düsecek. Bunu bekleyenler de oldu, bunun gerçeklesmeyecegini bildigi halde dile getirenler de. Sonuç; gida maddelerinin fiyati oldugu yerde duruyor. Bilemeyiz birkaç kalemde sembolik sayilabilecek geri çekilme yasanmis midir ama gida grubunda aralik ayi artisi herhalde yüzde 25’ler dolayindadir. Yüzde 25 artis, yüzde 26 agirlikla endekse 6.5 puanlik bir yansima demektir. Gida + otomobil + akaryakit + sigara=Yüzde 11 Aralik ayi TÜFE artisiyla ilgili olarak “Yüzde 3 olur, yüzde 3.5 olur” diye tahmin yapanlari anlamak mümkün degil. Suya yazi yazmayi birakin! Iste baslica kalemler ve bunlara gelen zamlardan dolayi TÜFE'ye yansiyacak oranlar ortada: -TÜFE’deki agirligi yüzde 26 olan gida grubundaki yüzde 25’lik zamdan 6.5 puan... -Yüzde 7 agirliga sahip otomobildeki yüzde 50’lik zamdan 3 puan... -Yüzde 3.8 agirliga sahip akaryakitta ürünlere göre yüzde 22-28 arasinda degisen zamdan 1 puan... -Yüzde 4.6'lik agirliga sahip sigaradaki yaklasik yüzde 12'lik zamdan 0.5 puan yansima var. Toplayin dört orani, yüzde 11 zaten kesin sayilir. Hadi arti-eksi bir puan oynasin bu oran; yüzde 10-12 arasi bir sonuç çikar. Ya diger kalemler? Kaldi ki gida, otomobil, akaryakit ve sigara disindaki mal ve hizmetler zam görmedi mi yani! Gida grubu ile diger üç kalemin TÜFE’deki toplam agirligi yaklasik yüzde 41. Kalan yüzde 59’u olusturan mal ve hizmetlere yalnizca yüzde 5 zam gelmis olsa toplam artis yüzde 14 demektir. Kalan yüzde 59’luk gruba yüzde 10 zam gelse, bu sefer de aralik ayi TÜFE artisi yüzde 17’yi zorlayacaktir. Hala yüzde 3’ten, 5’ten dem vuranlara duyurulur! Ya TÜIK orani düsük açiklarsa! Bu kusku, kaygi hep var. “Gerçekte böylesine bir artis olsa bile TÜIK bunu açiklar mi saniyorsun!” Açiklar, en azindan açiklamak durumunda kalir! TÜIK ya da baska bir kurum; elestirilerin bir temeli olmalidir. Kahvede sohbet edercesine yapilan ve herhangi bir hesaplamaya dayali olmayan elestirinin havada kalmasi kaçinilmazdir. Su da unutulmamali. TÜFE, yalnizca gida maddelerinden ya da ulasimdan olusmuyor. Kapsamda 400 kadar mal ve hizmet var. Bizim hiç kullanmadigimiz bir kalemin fiyatindaki artis ya da azalis genel oranin yönünü degistirir, biz de bu yüzde açiklanan orana dudak bükebiliriz. Oysa açiklanan oran bir ortalamayi göstermektedir ve dogrudur. Bu gerçegi de dikkate almakta yarar var. Biz geçen hafta aralik ayi oraninin takipçisi olacagimizi söyledik. Görüldügü gibi takipteyiz! Aralik ayi artisinda çift haneden kaçinmak artik kesinlikle ama kesinlikle söz konusu degildir; çünkü bu oran gerçeklesmistir zaten. Bu hafta yasanacak gelismeler mevcut oranin hizla asagi gelmesi gibi bir sonuç dogurmayacaktir. Dolayisiyla su gün itibariyla aralik ayi TÜFE artisi en az, ama en az yüzde 11-12 düzeyinde gelecektir. Daha gerçekçi oran ise yüzde 15-17 bandidir. Yillik yüzde 38’i bulacak Aralik ayindaki TÜFE artisinin yüzde 15 olmasi, 2021 yili oranini yüzde 38’e tasiyacak. Aylik oranin yüzde 17’yi bulmasi halinde ise yillik oran yüzde 40'i da asacak. Memur ve emekli zammi yüzde 30’a yaklasir Aralik ayi TÜFE artisinin yüzde 15 dolayinda gelmesi, memur ve memur emeklilerinin ocak ayinda yüzde 30’a yakin zam almasi demek. Aralik ayi orani yüzde 15 olursa 2021’in ikinci yarisindaki TÜFE artisi yüzde 27’yi bulacak. Memur ve memur emeklilerine bu yilin ikinci yarisi için yüzde 3 zam verilmis ve olusacak enfl asyon farkinin eklenecegi belirtilmisti. Ikinci yari için yüzde 27'lik TÜFE artisi söz konusu oldugu takdirde memurlar 24 puanlik fark alacak; 2022'nin ilk yarisi için verilecek 5 puanlik zamla birlikte toplam zam orani yüzde 29'u bulacak. Iste bu yüzden aralik oraninin önemi büyük. Aralik ayinda yapilmasi gerekirken bir sekilde ocak ayina birakilacak fiyat artislari, memur ve emeklilerin aleyhine bir durum yaratacak.