Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi (TCMB), rezervlerindeki 128 milyar dolarin satilmasinin nedenini, 'Türkiye'de artan sermaye çikislari, azalan dogrudan yatirimlar, turizm ve ihracatta yasanan hizli daralma nedeniyle ekonomide yüksek tutarda döviz talep fazlasi ortaya çikmasi' olarak açikladi. Banka, bu kapsamda reel sektör, finans kesimi ve kamu kurumlarinin döviz likidite ihtiyaçlarinin karsilandigini açikladi.
Berat Albayrak'in Hazine ve Maliye Bakani oldugu dönemde döviz kurundaki yükselisi durdurmak iddiasiyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi'nin rezervlerindeki 128 milyar dolarin satilmasi, son dönemde iktidar ile muhalefeti sik sik karsiya getirdi.
Basta CHP lideri Kemal Kiliçdaroglu olmak üzere muhalefet sözcüleri, 128 milyar dolarin kimlere satildigini sorarken, bu konuda iktidardan farkli açiklamalar gelmisti. Bir açiklamasinda, bu paranin Merkez Bankasi'nin kasasinda oldugunu ve kaybolan bir para olmadigini belirten Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan, baska bir açiklamasinda ise 'Merkez Bankasi 2019 ve 2020 yillarinda, küresel ekonomide yasanan gelismeler ve özellikle salginin yol açtigi zorlu süreci yönetmek için çok ciddi döviz islemleri yürütmek mecburiyetinde kalmistir' demisti.
SORUYA YANIT GELDI
DW Türkçe, 16 Nisan 2021'de Merkez Bankasi'na bilgi edinme basvurusunda bulunarak, 128 milyar dolarin akibetini sordu. Banka, soruya 7,5 ay sonra yanit gönderdi.
SATISIN NEDENLERI
29 Kasim'da CIMER üzerinden verilen yazili yanitta, dünyada daha önce görülmeyen bir krize yol açan Covid-19 salginin tüm ülkeleri olagan disi tedbirler almak mecburiyetinde biraktigi savunuldu. Merkez Bankasi, verdigi yanitta 128 milyar dolarin satilmasinin gerekçesini söyle savundu:
'Diger gelismekte olan ülkelerde oldugu gibi Türkiye'de bu dönemde artan sermaye çikislari, azalan dogrudan yatirimlar, turizm ve ihracatta yasanan hizli daralma nedeniyle ekonomide yüksek tutarda döviz talep fazlasi ortaya çikmistir. Ek olarak mevcut jeopolitik konjonktürün de yarattigi baskilar, makro finansal istikrari saglamak üzere ekonomide döviz likidite ihtiyacinin karsilanmasi gerekliligini dogurmustur. Bu nedenlerle finansal istikrarin korunmasi, ödemeler dengesi finansmani ve döviz arz-talep dinamikleri kapsaminda islemler gerçeklestirilmistir.'
Merkez Bankasi, 128 milyar dolarin reel sektör, finans kesimi ve kamu kurumlarinin ihtiyaci için kullanildigini iddia etti. Yazida, buna iliskin, 'Bu sayede ülkemiz ekonomisinin üretim, istihdam ve ihracat kapasitesi korunmus, reel sektörün, finansal kesimin ve kamu kurumlarinin döviz likiditesine erisim ve dis ödemeler noktasinda herhangi bir sorunla karsilasmamasi için gerekli tedbirler alinmistir' denildi.
KERIM ROTA: SU AN TAM TERSI POLITIKA VAR
Konuyu yakindan takip eden isimlerden Gelecek Partisi Ekonomi Politikalari Baskani, bankaci Kerim Rota, Merkez Bankasi'nin bu yanitinin iktidarin mevcut ekonomi politikalariyla çelistigini kaydetti. Yanitin önemli cümleler barindirdigini belirten Rota, bunlardan ilkinin bu islemlerin üretim, istihdam ve ihracati desteklemek için yapildigi iddiasi oldugunu kaydetti. Rota, 'Bunu çok ilginç buldum. Henüz aradan bir sene geçti bu 128 milyar dolar meselesinden üzerinden. Simdi üretim, istihdam ve ihracatin desteklenmesi için tam tersi bir politikanin, yani Türk parasinin degersizlestirme politikasini yine ayni iktidar yapiyor' dedi.
Merkez Bankasi'nin bu islemleri likidite saglamak için yaptigini savunmasini da elestiren Rota, 'Oysa Merkez Bankasi'nin biliyorsunuz likidite saglamak için birçok araci var, döviz satmak bunlardan en sonuncusu olmasi gereken ve en kisa olmasi gereken. Oysa bu ilk seçenek ve en uzun süreli seçenek olarak merkez bankasinca tercih edildi' degerlendirmesini yapti.
Kerim Rota, kamu kurumlarinin döviz ihtiyaçlarini Merkez Bankasi'ndan Hazine yoluyla saglamak için kanuni bir alt yapiya sahip olduguna dikkat çekti. Bu nedenle bunun için kapi arkasindan islem yapmaya gerek olmadigini ifade eden Rota, 'Net sekilde Hazine, Merkez Bankasi'ndan bu dövizleri satin alabilir ve bu islemleri kamuya açiklayabilirlerdi. Bunu yapmamislar' dedi.
Kerim Rota, bu dönemde bankalarin ve araci kurumlarin ciddi anlamda döviz alim satimi yapmadigini belirtti. Merkez Bankasi'nin yanitinda 'finansal kesim' diyerek vatandasin dövize olan kiskirtilan tercihinin üzerini peçeledigini kaydetti.
